Kou en duiken

Bij het duiken in Nederland en andere koudere streken dragen we een duikpak. Dat moet ook, anders raken we onderkoeld. Hieronder lees je hoe dat komt, wat je merkt als je onderkoeld raakt en wat je eraan moet doen.

Je lichaamstemperatuur

Als we het hebben over lichaamstemperatuur en dan naar ons lijf kijken, dan wordt ons lichaam in twee delen gezien.

De 'kern' van ons lichaam, dat zijn romp en hoofd, vooral dieper naar binnen, en de 'schil', dat zijn armen en benen en de huid van romp en hoofd.

Ons lichaam houdt de kerntemperatuur zoveel mogelijk op 37 graden. In een warme omgeving lukt dat makkelijker, en kan ons lichaam ook voor een deel in de schil zo warm worden (plaatje rechts). Is het koud, dan zorgt het lichaam ervoor dat er minder bloed naar de armen en benen en de huid gaat. De kern wordt dan kleiner, en die stukken van ons lichaam koeler.

Een heel belangrijk orgaan om onze lichaamstemperatuur mee te regelen is onze huid.

Op het plaatje zie een doorsnede van onze huid. Er zijn drie lagen: de buitenkant, de opperhuid, daaronder de lederhuid en daaronder onze isolatielaag, het vetweefsel.

Je ziet ook de haartjes, die groeien uit een groeikern, de haarfollikel. Aan de haar zit een spiertje vast, voor 'kippevel'. Ook zie je bloedvaatjes en zweetkliertjes.

Als we het koud krijgen dan zorgt ons lichaam met onze huid ervoor dat we minder warmte kwijt raken: de bloedvaatjes worden nauwer (we worden bleek). Daardoor stroomt minder bloed door de huid, dus de huid wordt koeler. De zweetkliertjes maken geen zweet meer. Ook gaan de haartjes rechtop staan door de spiertjes, we krijgen 'kippenvel'. Hiermee zorgen we dat de lucht minder snel langs onze huid stroomt (geen koude wind meer). Als we het heel koud krijgen gaan we rillen. Door de spieractiviteit produceert ons lichaam weer warmte.

Krijgen we het warm, dan gebeurt het tegenovergestelde: de bloedvaatjes gaan wijd open staan (we worden rood), zodat we veel warmte afstralen. De zweetkliertjes gaan veel zweet maken. Door zweet te laten verdampen koelen we ook af. En natuurlijk liggen de haartjes dan plat op onze huid.

Water en lichaamstemperatuur

Ons regelsysteem werkt het best in lucht, want daar zijn we als mensen op gebouwd.
Water geleidt de warmte veel sneller als lucht. Daarom voelt het al snel koel aan. Pak maar eens een metalen lepel vast, deze voelt ook koel. Ook metaal geleidt de warmte heel snel ! Als het water dan ook nog langs ons lichaam stroomt, koelen we extra snel af.

Een duikpak (wetsuit) zorg ervoor dat er een dun laagje water direct op onze huid komt. Dit wordt snel warm door onze lichaamswarmte. Doordat het pak strak zit, kan het water ook niet weg. Een slecht zittend pak maakt de laag water te dik, dus het water wordt niet meer (voldoende) opgewarmd. Ook kan het opgewarmde water dan weglekken, en komt er telkens koud water bij. Niet fijn!

Een droogpak houdt je warm door een luchtlaag om je huid te houden. Ook kun je hier (dikke) onderkleding in dragen.

Ondanks dat kun je het koud krijgen onder water. Er is geen officieel handsignaal voor, maar vaak wordt over een onderarm gewreven of het signaal van het plaatje gegeven. Als jij of je buddy het koud krijgt, dan breek je de duik af en begin je aan de opstijging. Onderkoelt raken moet je altijd voorkomen!

Onderkoeling

Toch kun je in het water snel afkoelen, ondanks je duikpak. Dit kan als je je vergist en niet ook je duikjack over je duikoverall aan doet. Of doordat het water kouder is dan je denkt. Of omdat je duik toch langer duurt als je dacht.

Heel langzaamaan gaat je lichaam dan teveel warmte uit de kern verliezen. Je raakt onderkoeld! Als je kerntemperatuur minder is dan 35 graden ben je onderkoeld.

Ga je dan niet snel het water uit om op te warmen, dan koel je steeds verder af. Dan gebeurt ook dit:

Kerntemperatuur 33 - 35 graden: rillen, snelle hartslag, kippenvel, maar ook raak je verward
Kerntemperatuur 30 - 33 graden: hartslag daalt, ademhaling daalt, je wordt suf, nog meer verward
Kerntemperatuur onder 30 graden: bewusteloos, erg trage hartslag

Duikkids zijn gevoeliger voor afkoeling als volwassenen. De huidoppervlakte van kinderen is ten opzichte van de inhoud van het lichaam groter, dus wordt over een groter oppervlak warmte afgestaan aan de omgeving.

Als iemand nog niet verward en suf is kan warme drank en een deken helpen. Is een duiker te ver afgekoeld, dan is hulp in het ziekenhuis nodig!

Zorg dus altijd voor een goed duikpak!
Krijg je het toch koud, rond dan de duik af!

Dan blijft duiken fijn en veilig. Het volgende stuk gaat over andere problemen die door duiken kunnen ontstaan. De eerste pagina gaat over duikersziekten welke ontstaan door 'drukverschillen'.