Medische problemen door drukverschillen

Als we duiken en dieper gaan, dan gaat het water steeds harder op ons lichaam drukken. Op de pagina 'water drukt' zie je daar meer over en zie je ook proefjes die je kunt doen.
Ons lijf bestaat voor het grootste deel uit water (kijk nog maar eens naar 'samenstelling van ons lichaam') dat niet wordt samengedrukt door hogere druk. Lucht wordt wel samengeperst als de druk hoger wordt.

Als duiker kun je dus problemen krijgen als in of rond je lijf de holten waarin in lucht zit niet op dezelfde druk als de waterdruk komt. Dit doe je door klaren (oren, masker, neusbijholten). Als je een droogpak gebruikt, moet je hier voldoende lucht in laten komen.

Soms krijgen duikers dan ook problemen als lucht in of rond ons lichaam wordt samengedrukt of juist weer uitzet als bij het opstijgen de druk afneemt. Squeeze is vooral pijnlijk. Gevaarlijk is overdruk in je longen (klik hierop en je komt hier gelijk uit). Ook lucht in je maag of darmen is niet fijn, dit heet ook wel 'duikerskoliek'.

Squeeze

De klachten die duikers dan krijgen worden met een Engels woord squeeze (je zegt skwiezz, dit betekent 'persen') genoemd. Kijk maar eens wat er kan gebeuren:

Maskersqueeze

Je duikbril wordt bij het duiken ook op je gezicht gedrukt. Dit voel je vaak ook! Dan blaas je wat lucht door je neus uit in je masker en is het over. Soms denkt een duiker hier niet aan. Vooral als je dieper komt bij het afdalen wordt dan door de waterdruk het masker met kracht op je gezicht gedrukt. In het masker is de druk lager als van het water, daardoor is in het masker een drukafname waardoor het masker als een soort zuignap dat aan je huid gaat trekken. Dan kun je bloeduitstortingen krijgen in je huid en ogen. Onschuldig, trekt vanzelf weg. Dit overkomt je maar meestal maar 1 keer, dan let je hier wel op! Daarom kun je ook niet duiken met een zwembrilletje, hier kun je niet door je neus lucht in blazen!

Tandsqueeze

Je poetst natuurlijk elke dag je tanden en gaat elk half jaar naar de tandarts. Heb je vullingen? Let dan op als deze al lang in je gebit aanwezig zijn.

Dan worden je vullingen soms poreus, dat wil zeggen dat er heel kleine kanaaltjes in ontstaan waar kleine beetjes lucht doorheen kunnen gaan.

Bij het duiken komt dan door de hoge druk heel langzaam lucht onder je vulling. Bij het opstijgen kan deze niet snel genoeg weg. Dan krijg je behoorlijk pijn in je tand of kies.

En als de druk erg hoog wordt, kan de vulling eruit worden geperst, of een stuk van je kies afbreken. Zorg dus dat je gebit in topconditie blijft!

Op het plaatje zie je geen vulling, maar een heel klein gaatje in het glazuur. Waaronder, in het tandbeen, inmiddels een groot gat is ontstaan dat eigenlijk door de tandarts gevuld moet gaan worden. Ook dit kan problemen geven!

Deze duiker is een tijdje op een diepte van 10 meter gebleven, waar de druk dus 2 bar is. Door het hele kleine gaatje in het glazuur is in de holte in het tandbeen dus ook langzaamaan een druk van 2 bar gekomen. Nu stijgt de duiker op en op 5 meter is de druk 1,5 bar. Maar doordat de druk in de holte niet zo snel minder kan worden door het smalle kanaaltje is daar de druk nog 2 bar. Dit drukt ook op het oranje getekende deel van de tand, de tandholte, waarin pijnzenuwtjes zitten. Dat ga je dan voelen!

Droogpaksqueeze

Duikkids duiken natuurlijk niet met een droogpak. Maar als je dit later gaat doen, dan moet je ook regelmatig wat lucht via de extra inflator die op je droogpak zit, in je pak blazen.

Doe je dat niet, dan kan paksqueeze ontstaan. Dan krijg je allemaal striemen op je huid.

 

Squeeze in je bijholten

Bij 'waar zit lucht' heb je gezien dat er ook lucht in ruimten in je schedel zit, rond je neus. Dit zijn je bijholten. Deze staan met kleine kanaaltjes in verbinding met je neusholte. Als deze kanaaltjes dicht zitten dan kun je squeeze in je bijholten krijgen. Als dat met je voorhoofdsholte gebeurt krijg je hoofdpijn na het duiken. Het kan ook met de bovenkaaksholte gebeuren, als het smalle kanaaltje dicht zit. Hoe dat zit, zie je op het plaatje.

Pijn in je holten kan bij de afdaling ontstaan als de kanaaltjes zo dicht zitten dat de lucht met de druk die hoort bij je diepte (uit je automaat) niet in de holten kan komen. Dan ontstaat zwelling van het slijmvlies door de onderdruk, zoals bij maskersqueeze. Dan stop je de duik natuurlijk!

Wat vaker voorkomt is dat tijdens het duiken de slijmvliezen wat op gaan zwellen en de kanaaltjes dan dichtgaan. Bij de opstijging kan dan de door de drukafname uitzettende lucht niet weg uit de bijholten. Daardoor krijg je na de duik een tijdje pijn in je voorhoofd (voorhoofdsholte) of andere bijholten. Na verloop van tijd wordt de lucht in de holten opgenomen, of gaan de kanaaltjes open en neemt de pijn weer af.

Als de kanaaltjes tussen de bijholten en je neusholte vaak dichtzitten, dan krijg je vaak ook een bijholte ontsteking. Dan krijg je vieze slijmophoping in je bijholten, en een infectie.

Een bijzondere bijholte is eigenlijk je middenoor. Deze heeft met de buis van Eustachius een verbinding met je keelholte. Hierdoor kun je klaren. Meer hierover kun je zien bij 'oren klaren'.

Drukverschil en je longen

Je longen zijn opgebouwd uit vertakkingen van je luchtpijp die in steeds kleinere takjes eindigen in heel dunne blaasjes, de longblaasjes. Kijk nog maar eens bij 'ademhaling'. De longblaasjes hebben een heel dunne wand en zijn daardoor natuurlijk heel kwetsbaar, bij drukverschil kunnen ze beschadigen! Daarom moet je altijd uitademen bij de opstijging. Houdt je je adem vast, dan kunnen de longblaasjes barsten. In het Engels ook wel 'lungburst' (gebarsten long) genoemd. In de tekening zie je alle gevolgen:

Bij het opstijgen krijg je:

• Eerst de normale duik, de druk in de longblaasjes is gelijk aan de druk van de omgeving/ademautomaat. De longblaasjes zijn natuurlijk normaal.
• Ga je opstijgen terwijl je je adem inhoudt, dan wordt de waterdruk minder. maar krijg je daardoor eigenlijk druktoename (ten opzichte van de omgeving) in je longblaasjes. Dan gaan eerst de longblaasjes oprekken totdat ze niet verder kunnen. Als je dan snel uitademt, gebeurt er nog niets.
• Houdt je dan nog je adem vast, dan gaan de longblaasjes scheuren. Dit heet lungburst (Engels voor 'gebarsten long'). Je voelt pijn in je borst en krijgt het benauwd.
• Lucht kan weglekken vanuit de gescheurde longblaasjes - het kan dan tussen je longen terecht komen en van daaruit onder je huid (dit heet met een duur woord subcutaan emfyseem, je zegt: supkutaan emfieseem). Vooral bij de hals, die dan door de lucht helemaal opzwelt. Door de lucht onder huid voelt de huid dan aan als knisperende sneeuw!
• De long kan invallen en dus kleiner worden. Dit heet klaplong (met een duur woord een pneumothorax). Als je een klaplong hebt, krijg het nog meer benauwd omdat de ingevallen long niet goed meer werkt.
• Lucht kan ook in de bloedvaatjes rond de longblaasjes terecht komen. De luchtbelletjes worden dan meegenomen in de bloedstroom. De belletjes sluiten dan soms kleine vaatjes af, bijvoorbeeld in de hersenen. Dit heet een luchtembolie.

Behalve doordat je de adem inhoudt, kan dit ook ontstaan als takjes van de luchtwegen worden afgesloten door slijmpropjes. Dit kan bij een onsteking van de luchtwegen gebeuren, of bij astma. Hierdoor wordt lucht in kleine stukjes van je long opgesloten.

Duikerskoliek

Er kan ook teveel lucht in je maag of in je darmen komen. Bij het opstijgen gaat dit uitzetten en dan krijg je behoorlijk buikpijn!

Lucht kan in je maag komen als je lucht inslikt, bijvoorbeeld bij het klaren van je oren. Ook een erg licht afgestelde automaat, die dus makkelijk lucht blaast, kan zo lucht in je maag geven. Als je dan bovenkomt moet je flink boeren!

Daarnaast is het slim om voor het duiken op te letten wat je eet. Het eten van uien of bonen, of het drinken van koolzuurhoudende frisdrank voor een duik, geeft dan lucht in je darmen. Bij het verteren van het voedsel wordt ontstaat steeds meer lucht. Als dat tijdens het duiken gebeurd, dan krijg je buikpijn, wat dan erger wordt bij het opstijgen. Dit lost zich pas op na het laten van een paar flinke winden!

Deze pagina ging over duikersziekten die te maken hadden met luchthoudende holten in je lichaam. Een andere bekende duikerziekte heeft te maken met opgelost gas in je lichaam. Dit is de decompressieziekte. Maar eerst kun je kijken bij oorproblemen door het duiken!